فرمان خودرو، به عنوان کنترل اصلی خودرو باید هم برای خودرو و هم راننده آن چنان راحت باشد که رانندگی با کمترین خطر را برای راننده تضمین کند. فرمان خودرو قطعهای است که چرخهای جلوی را هدایت کرده و آنها را به سمت چپ یا راست میچرخاند.
فرمان خودرو فقط شامل غربیلک فرمان نبوده و دارای اجزای پیچیده تری میباشد ولی میتوان غریلک را اساسی ترین بخش فرمان در نظر گرفت که با حرکت دست راننده چرخ ها را به سمت چپ و راست هدایت می کند.
وظیفه افزایش گشتاور نیز برعهده این قطعه است. به طوری که هر چه قطر غربیلک بیشتر باشد گشتاور تولیدی نیز بیشتر میشود.
دیگر قطعه مهم جعبه فرمان میباشد ک وظیفه آن تبدیل حرکت خطی به حرکت دورانی است. از دیگر قطعات سیستم فرمان خودرو میتوان به میل یا ستون خرطومی پیتمن، میله درگ و شغالدست و سگدست اشاره کرد.
انواع فرمان خودرو
به طور کلی سیستم فرمان خودرو را به دو دسته فرمانهای دستی و غیردستی تقسیم میکنند.
در نمونههای اولیه سیستم فرمان دستی برای چرخاندن چرخها و جهتپذیر کردن آنها از فشار نیروی دست راننده استفاده میشود. در این سیستم ها طبیعتا چرخ ها به واسطه نیروی وارده از سمت راننده حرکت کرده و میچرخند بدیهی است بعد از گذشت مدتی باعث خستگی و فشار بر راننده میشود.
جالب است بدانید که فرمان پیکان از نوع دستی است. درحالی که کشورهای دیگر به سمت حذف فرمان و خودران کردن خودروها حرکت میکنند در کشور ما هنوز هم خودروهایی مجهز به فرمان دستی در حال تردد هستند.
نوع دوم فرمانها که غیر دستی نامگذاری میشوند شامل فرمانهای هیدرولیک، الکتروهیدرولیکی و برقی بوده که هدایت کردن خودرو توسط آنها برای راننده بسیار راحتتر است. در این نوع از فرمانها از یک سری قطعات مضاعف شامل روغن و دیگر تجهیزات استفاده میشود تا چرخش فرمان به نسبت مدلهای دستی راحتتر شده و فرمان پذیری چرخها نیز افزایش یابد.
نحوه انتخاب غربیلک فرمان
فرمان و غربیلک فرمان نقش مهم و حیاتی را در حفظ جان راننده در تصادفات رانندگی ایفا میکند. فرمان و غربیلکی که در ساخت آن تنها مد و زیبایی ملاک قرار گرفته شده باشد و توجهی به جنس و متریال به کار گرفته شده نباشد میتواند در تصادفات رانندگی به یک شی تیز و کشنده تبدیل شده و جان راننده را تهدید کند. یک غربیلک فرمان خوب و استاندارد باید بتواند در انواع خودروهای سدان، خودروهای تجاری (سنگین)، اسپرت و حتی خودروهای مسابقهای نصب شود.
البته در نمونههای تخصصیتر هر کدام از این خودروها فرمان خاص خود را میطلبند. بهعنوان نمونه فرمان و غربیلک فرمان در خودروهای اسپرت باید بتواند از سرعت عملکرد بالایی برخوردار باشد و در کمترین زمان ممکن واکنش راننده به جاده را به چرخها منتقل کند.
فرمان بهعنوان یک قطعه اصلی در خودرو میتواند سلامت قطعات خاصی را نیز تعیین کند و سلامت خودرو در بخشهای مختلف همچون سیستم فرمان پذیری و هدایت خودرو را مشخص میکند.
میزان فرمان چیست؟
محور چرخهای جلو که محل قرارگیری فرمان است، زوایای مشخصی نسبت به اجزای جلوبندی خودرو دارد. میزان فرمان فاصله داخلی بین قسمت جلو و عقب چرخهای اتومبیل است.
نشانه های عدم تنظیم فرمان
- آسیب در جلوبندی خودرو
- سبک رانندگی
- تصادف
- سطوح ناهوار جاده و دست اندازها
نشانه های عدم تنظیم میزان فرمان
- ساییدگی لاستیکهای خودرو
- به هم خوردن تعادل خودرو
- کشیده شدن خودرو به یک سمت
- تغییر در حالت قرارگیری غربیلک فرمان
دلایل اهیمت تنظیم فرمان
- جلوگیری از واژگون شدن خودرو
- پیشگیری از ساییده شدن لاستیکها
- فرمان پذیری و کنترل اتومبیل در سرعت بالا
- کاهش مصرف سوخت
- جلوگیری از استهلاک سیستم تعلیق خودرو و جعبه فرمان
چه زمانی به میزان فرمان نیاز است؟
در حالت معمول بهتر است خودرو به صورت سالیانه تنظیم فرمان شود. اما در شرایطی مانند تصادف، رانندگی در مسیرهای خاکی و ناهموار، افتادن خودرو در چاله و برخورد با جدولهای کنار خیابان تنظیم فرمان به هم میخورد و یکی از راههای ساده تشخیص آن، توجه به نحوه قرارگیری غربیلک فرمان است. غربیلک فرمان باید در مسیرهای صاف و هموار تراز باشد. پس از مشاهده هرگونه تغییر در وضعیت غربیلک فرمان باید نسبت به تنظیم آن اقدام کنید.
نحوه تنظیم فرمان
برای اینکه فرمان خودرو را به حالت عادی و بدون اشکال بازگردانید نیاز است که به مکانیکی مراجعه کنید. این کار با استفاده از دستگاه مخصوص لیزری انجام میشود. با استفاده از آن زاویه کمبر تشخیص داده شده و توسط مکانیک به صفر میرسد.
غربیلک فرمان برقی چیست؟
فرمان برقی از لحاظ ساختار با فرمان هیدرولیکی تفاوت دارد اما مانند آن عمل میکند. فرمان برقی (Electronic Power Steering ) برای اولین بار در خودروهای رالی شرکت هوندا استفاده شد. این فرمان از سه قسمت سنسور گشتاور، موتور با جریان مستقیم و واحد کنترل الکتریکی تشکیل شده است که این سه قسمت میتوانند در یک محفظه یا به صورت جداگانه قرار گیرند.
نحوه کارکرد فرمان الکتریکی (EPS)
ابتدا سنسور، نیروی وارد شده به غربیلک فرمان را احساس میکند و آن را با سیگنالهایی به کامپیوتر خودرو ارسال میکند. این فرمان سیگنالهایی را از خودرو دریافت و پس از پردازش آن را به قسمت موتور DC ارسال میکند تا فرمان را به صورت مکانیکی تحت تاثیر قرار دهد. با هر چرخش فرمان مقداری الکتریسیته ایجاد میشود و با چرخاندن فرمان و چرخش فرمان، نیروی مورد نیاز تامین میشود.
مزایا و معایب فرمان برقی
مزایا
- ایمنی بالا در شرایط بحرانی
- مستقل بودن از موتور خودرو
- وزن کمتر نسبت به فرمان هیدرولیکی
- حذف شیرهای کنترل
- حذف پمپ هیدرولیک
- مصرف انرژی کمتر
- افزایش عمر نسبت به فرمان هیدرولیک
- استفاده از یک نوع فرمان در چندین خودرو
- حذف جک هیدرولیک
- مصرف سوخت کمتر
معایب
- هزینه اولیه بیشتر
- سیستم کنترلی سختتر